Jaap Schot, 1984

We hebben gezien dat het hebben van de keuze uit twee of meer wijzen van voorzien in het nodige voor leven en welzijn ertoe leidt dat de Rede ons leert dat het leuker/beter/redelijker is om criteria te hebben bij het kiezen uit die beide/vele werkwijzen dan om slechts met een dobbelsteen op zak te lopen en telkens als er keuze is, het lot te laten beslissen.
We hebben ook gezien dat het nadoen van het consumptiegedrag van de rijken/ vorsten/ toonaangevenden door de miljoenen, iedereen zo ver als zijn geldmiddelen en positie het hem toestaan, ertoe leidt dat de belasting van de aarde, van het leven op aarde en van de tijdgenoten buiten de uit het vroegere hof afgeleide welvaartsstaat te zeer oploopt; de massa is de versterker, waar de consumentengedragingen der elite het versterkte signaal zijn. Signaal en versterker zijn zich nauwelijks van elkaar bewust.
Wie binnen de verticaal haar ingezetenen opstellende welvaartsstaat (die ik wel met een zeeroversschip vergelijk) woont en leeft en gedwongen meedoet in veroveren en ongelijk verdelen van de buit, komt in de verleiding degenen die buiten wonen en beroofd worden en degenen die van buiten het schip binnenkwamen om een graantje mee te pikken te gaan afwijzen zodra er armoe ont staat resp. zodra er minder buit te verdelen is. De buitenstaanders die arm worden van het massale vertonende verbruiken moeten minderwaardig genoemd worden en moeten weg. Het arm zijn moet hun verdiende loon zijn. Om dat loon te verdienen moeten zij niet slechts tot een andere groep of categorie behoren door geboorte, want geboorte, zo hebben we bij het installeren van de massa als soeverein afgesproken, is geen reden voor bevoorrechting. Zo kwamen de massamensen, bij voorbeeld de nazi’s ertoe om aan de anderen die buiten het volk waren het gebruiken van negatieve criteria bij het kiezen tussen de mogelijke werkwijzen om aan het nodige te komen toe te schrijven. De anderen die buiten waren waren dom in plaats van intelligent, lui in plaats van ijverig, egoïstische in plaats van solidair met elkaar enz. enz.. Daarmee was het ondergaan van de negatieve uitwerkingen van het massaal nadoen van de luxe-consumptie door de massa geworden tot hun eigen schuld, ze veroorzaakten het zelf door hun eigen keuze van werkwijzen en mentaliteit.
Het invoeren van criteria voor de keuze uit de verschillende doeltreffende werkwijzen was positief. Onder andere ging het erom die gevolgen ook in ogenschouw te nemen die niet beoogd waren, die geen doel waren. Zo doende kon men ook de belangen van anderen nu meeverrekenen. De uitkomsten van goed denken en opletten zijn voor iedereen gelijk, objectiviteit is de regel, niet een ideaal, zeker niet een onbereikbaar ideaal. Er bestaat waarheid en die is uit te zeggen. Dat is de basis voor de zinvolheid van het doorgeven van denk-en opletresultaten. De waarheid omtrent de zinvolheid van het zo weinig mogelijk schaden van het ecosysteem waarin men leeft blijft waar en hoeft evenmin als het wiel door iedereen opnieuw uitgevonden te worden. We ontdekken nu echter dat het nodig is dat iedere soevereine kiezer van werkwijzen, die dus niet onder de traditie werkt, wel volledig op de hoogte moet zijn van de overwegingen achter de traditie. Inzien of gehoorzamen. Wie niet inziet, dient te gehoorzamen.
We zien dus dat de traditie verdienstelijk is, maar afgewezen wordt om de eraan bevestigde voorrechtenverdeling kwijt te raken. Een voorbeeld van een kind, weggeworpen met het badwater. De keuzebepalingsmacht die men overneemt, nu men tegelijk met het overnemen ervan de traditie die haar tot rede bracht weg werpt, is soevereiniteit geworden, in de betekenis van onredelijkheid en onverantwoordelijkheid. Onverwijld, want natuurverschijnselen wachten niet met optreden als de oorzaken ervoor er eenmaal zijn, begint overal op aarde de massale armoe en de misdaad die kolonisatie heet groeit uit tot een de hele wereld omvattend verschijnsel. Men bedoelt niet alle gevolgen van wat men laat doen. Maar men kan ook niet voldoen aan de nu voor iedere kleine soeverein geld bestedende burger optredende eis om zich moreel te verantwoorden voor de keuze van werkwijze (de goedkoopste) want van resultaat van het werken van die ander voor hem, in opdracht, voor geld. Net was het moment van het gaan genieten van de onbezorgde leefwijze der rijken bereikt of de ellende om ons heen stelde enorme morele eisen, die slechts door het doordenken van de overwegingen bij de bij de technieken en toestanden nu passende nodige keuzecriteria voor werkwijzen om te voldoen aan het voor het voorzien in de nooddruft nodige; de luxe-consumptie was meteen, gezien zoveel ellende, buiten zicht geraakt. Dat is de situatie waar we nu in zijn verzeild geraakt. We bedoelen het kwaad dat wij doen niet. Maar we doen het wel: we genieten helemaal niet van het ellendig zijn van de anderen daar buiten onze welvaartsstaat. Wij willen helemaal geen honger en geen oorlog en geen vluchtelingen en geen kolonialisme. Wij veroorzaken het alleen maar door onze luxe-consumptie. Ons is nooit verteld dat het consumeren zoals de vorsten vroeger en de rijken (en de toonaangevenden uit “Privé”) nu dat doen zedelijk verwerpelijk was. Nou ja, in de kerk, door de calvinisten, maar wij geloven gelukkig niet meer in God en met dat concept gaan ook alle ermee uitgezegde waarheden het raam uit, weer een kind met badwater kwestie. De bewustzijnsindustrie levert ons ruim vol doende feiten om ons het doordenken van ons gedrag mogelijk te maken en als alle mensen ophouden soeverein (onredelijk en onverantwoordelijk) te zijn in hun machtsuitoefening door geldbesteding is het hele leed op aarde zo over. Want we hebben de hele natuur en alle armen als bondgenoten in het beëindigen van dat leed. De weinigen die lijdende mishandeld wordende anderen nodig hebben om zelf hun angst kwijt te raken zijn tegen ons als wij het leed op willen heffen. Die beschadigde lieden, die wanproducten uit kinderen, gemaakt door oudere soortgenoten van hen, zijn als titel van dit opstel gebruikt: Nazi’s, fascisten met “Freude an die Macht”. Wat blijft er van hun neigingen vanuit beschadigdheid over wanneer ze komen te leven in een wereld, waarin ze niet langer de dreiging van het als mindere mishandeld worden om zich heen hebben om hun africhting+reactie in stand te houden? Dat weten we niet, dat zien we dan wel. We zijn niet machteloos.