Jaap Schot, 16 februari 1999

Om iets, bijvoorbeeld een spel of een gdp (‘gedragsdeterminantenpakket’) contemplatief (beschouwend) te kunnen overdenken en bespreken moet men ophouden met opgaan in het uitvoeren van het desbetreffende gedrag. De voetballer moet ophouden met de wedstrijd waaraan hij deelneemt, de geciviliseerde mensen van tegenwoordig moeten ophouden met rangschikken [ dat is: met ‘Soevereintje’ (‘Koning klantje’, ‘Vadertje’, ‘ De Baas’) te spelen en met alle keuren).
Wie ophield en het voor wie doorgaan vanzelfsprekende als poeha herkent, moet daarna wel iets anders vinden om zijn txaenz aan / in te besteden en in dat besteden (c.q. investeren) te functioneren (volledig en harmonieus). [Er is sprake van herkennen, want ooit (  voordat hij geciviliseerd oftewel in gebruik genomen en opgezweept, gestimuleerd, gemotiveerd werd ) kende hij dat poeha-karakter al; daarom was er ook om hem in te schakelen bedrog en bedreiging ( inclusief het vertonend mishandelen van anderen door de ‘opvoeders’ ) nodig (technisch noodzakelijk).
=========
Het terrein dat de opvoeders bewonen (bezitten, onderling ongelijk verdeeld) heet ‘de wereld’. Die ontvlucht men door 1. bekering en/of 2. vertrekken naar elders.
Wie die wereld ontvluchtten door (van wijze van opvatting en) van gedrag te veranderen, namen ongemerkt opvattingsgewoonten mee en ondanks het doorgeven van hun inspiratie (tot ontsnappen aan het opgesloten = buiten andermans bezit gesloten zijn) kwamen hun nazaten niet zelden toch weer tot ‘in de wereld’ zijn. Waren ze vertrokken, dan bleken zij de wereld op aarde vergroot te hebben. Heel weinig ‘werelds’ is er bij sommige indianenstammen, de eskimo’s en van die erg traditionele dissenters in de USA (Amish en zo). Door kolonisatie (geweld en verlokking) na lange tijd werd op den duur zelfs het woongebied van de Eskimo’s weer ingelijfd in ‘de wereld’. Als er iets bezitbaars, verdedigbaars, te halen is, komen de wereldbewoners er om.