Terminologie van Jaap

Aangroeiende Massa Aangeleerds. In het opstel "AMA-leer" gelijkgesteld met "de interpreterende, duidende, kiezende en keurende, door ‘erbij opnemen’ ononderbroken aangroeiende massa aangeleerds".

Het geheel van dingen die we hebben geleerd, opgeslagen in ons geheugen. Zo eenvoudig omschrijft Jaap dit, oorspronkelijk van Herbart afkomstige, begrip in een gelijknamig opstel.

Jaap's neologisme voor ongeloof of ongelovigheid. Onder meer in "Vrijdenken zonder atheïsme" wijst hij atheïsme aan als niet meer dan een specifiek voorbeeld van zijn algemene begrip:

Atheïsme is, net als akabouterisme, een specifiek voorbeeld van het algemene averzinselisme, ook wel ongeloof of ongelovigheid genoemd. [...] Ik maak in mijn denken veel gebruik van Robinson Crusoe, alleen op zijn eiland. Met behulp van die figuur en zijn omstandigheden zijn vele dingen heel snel en zonder misverstand aan te duiden. Verzinsels zijn denkgereedschap, om mee te denken, niet om in te geloven.

In een latere tekst heet het:

Het is dus [...] DOM om minder ver te gaan dan het averzinselisme aan te hangen. Wie blijft steken in het ongeloof in god, sinterklaas en kabouters, denkt niet door.

In het opstel “AMA en de Aztekentrap” vertelt Jaap eerst wat hij bedacht bij de Aztekentrap, “die op de zijkant van de afgeknotte-piramide-vormige tempel buiten de stad ligt”. “Wie die trap opgaat komt hoger dan (maar niet boven) de begane grond waar de wereld is, waar het wereldgebeuren gebeurt en met elke trede komt hij er ook verder vandaan, waardoor onder andere het lawaai hem minder bereikt en de details van het gebeuren daar hem meer en meer niet meer zintuiglijk en anderszins gegeven zijn.” Jaap introduceerde dit nieuwe begrip als “bespreekbeeld voor wat met een totaal versleten woord ‘filosoferen’ of ‘profeteren’ heet”.

Verzameling begrippen die voor de gebruiker, als een apparaat, gehanteerd kan worden. (Zie het opstel “Begrippenapparaat”.)

Een bedoelde, bewust dwingende, optelling van kleine handelingen. Jaap verbindt – in een dagboek­aantekening (17 april 1983) – de term aan Karl Marx, de term ‘spontane summatie’ aan Max Stirner. Bedoelde tekst uit dat dagboek luidt als volgt:

Karl Marx was van rijke afkomst, van dat soort imperialistische lieden dat vindt dat de aarde en de wereld hun bezit zijn en dat zij er dus aan kunnen, en mogen, en moeten, veranderen. Ik ervaar dat niet zo. Ik zie de wereld niet als van “ons”, alleen al doordat ik geen “wij” zie. Ik ben er, en zij zijn er. Zij, mijn tijdgenoten. Samen zijn wij de mensenplaag.

De redeneringen van Max Stirner in “Der Einzige und sein Eigentum” zijn voor mij beter navoelbaar dan die van Marx. Marx is meer doen, Stirner meer ZIJN. Nee, ik hou niet van die tot oorlogen oproepende figuur Marx. Marx is voor bewuste bundeling, Stirner is van spontane summatie afhankelijk.

Doorgaans in een tekst voorkomend als “op buitenbesturing staan”. In “Propaganda I” legt Jaap het zo uit: Of de mensen nu hun bazen zelf kiezen of ze opgedrongen krijgen, ze leven op buitenbesturing door anderen, die soeverein bevelen, in beide gevallen. In “Begrippenapparatuur” is de uitleg ook vrij duidelijk: Gebruiksklaar wordt een mens (of ander dier) door twee dingen te leren: 1. gehoorzamen en 2. een kunstje dat hij niet van nature kent. De school is er ‘om te leren gehoorzamen’, anders benoemd: ‘om op buitenbesturing te komen te staan’.

Een concept is een verzinsel, denkgereedschap. (Zie omschrijving in “Doordachte protestanten zijn wereldhaters, buitenstaanders”) Een begrip is denkgereedschap. (Zie omschrijving in “Strijd”)

Met dit neologisme duidt Jaap expliciet gereedschap aan, om te gebruiken bij het doordenken. Zowel verhalen als figuren uit verhalen, worden in zijn essay “Verhalen” doordenkgereedschap genoemd.

Afkorting voor zowel de vrijdenkersvereniging “De Vrije Gedachte” als de toenmalige naam van hun maandblad. Dat maandblad is later “De Vrijdenker” gaan heten.

Afkorting voor Echt Alfabetisch Boek

Afkorting voor Eigen Begrippen Boek

In diverse teksten komen, min of meer gelijke omschrijvingen voor, zoals • zijn, in zijn genen, geschreven ‘wat hij, uniek, moet tot zich nemen en moet doen en moet laten en mijden’ • zijn gebeuren als de eenmalige mensengenencombinatie die hij is • het plan dat in jou als genencombinatie is ingebouwd, dat uit de vorm van die genencombinatie voortvloeit • het ingebouwde verloopplan van de genencombinatie

Afkorting voor gedrags(keuze)determinantenpakket. Zie “Gedragskeuzedeterminantenpakketten”.

Begrip dat vergelijkbaar is met geestesoog. In "Wetenschap, taal en taalgebruik" verwoordt Jaap het zo: In mij werkt een tekstaanmaker die direct tekst aan mijn geestesoor laat horen. Zo hoor ik nu tekst die door niemand gesproken wordt en schrijf die uit.

Aardrijkskundige naam voor "overal waar op aarde de civilisatie heerst". In "God en de duivel bestaan ook zonder geloven" drukt Jaap het zo uit:

De wereld – zo heet het speelveld waarop dit spel, “het in de civilisatie bijeenleven”, gespeeld wordt – bedekt de hele aarde. Tenminste alles wat voor mensen bruikbaar is, op lucht en zeewater na. De aarde heeft geen nooduitgang, en de wereld laat op aarde geen ‘buitengebied’ over. De wereld is één groot concentratiekamp, waar dus toch geen prikkeldraad omheen hoeft. “Groot-Auschwitz” noem ik het.

in onderscheid van. (Jaap gebruikt deze afkorting niet in de betekenis van “in opdracht van”.)

Een al of niet geïnstitutionaliseerde, en al of niet benoemde sociale beweging.

Een IETSonderdeel is een, tot bouwsteen, gereduceerd mens. Dit in tegenstelling tot een vrij individu. In “Alle macht komt uit de loop van een geweer” drukt Jaap het zo uit: “Macht is wat enig IETS anders dan psychisch doet bestaan. Macht werkt van buitenaf op de bijeengebrachte IETS-onderdelen (dat zijn tot juist dat, onderdelen, dingen dus, bouwsteentjes, gereduceerde mensen […]”

Het goed- en afkeurende onderdeel van Koning Klant. Zie bijvoorbeeld onderstaand citaat uit "Arbeid met geweld afgedwongen":

De geciviliseerden juichen de technische ontwikkeling enorm toe. Die is het gevolg van hun selectiedruk op arbeidzoekende, diensten-aanbieders. Die selectiedruk oefenen ze uit in hun gedaante (evolutionaire functie) van Koning Klant (inclusief Jan Publiek).

In "TXAENZ" wordt Koning Klant de verpersoonlijkte koopkracht genoemd. Elders schrijft Jaap over de gebruiksmens:

Als klant maakt hij deel uit van het mystieke lichaam van Koning Klant, het lage prijzen eisende monster Trotteldrom […]

De niet-verdoezelende term voor: “onze maatschappij, die ze civilisatie, of beschaving, noemen”. Zie mensveehouderij.

Ook loonslavenhouderij genoemd. Zie mensengebruikerij.

Bespreken van bespreken. Dus, op een hoger niveau, abstracter. Iets vergelijkbaars geldt voor metataal en metacommunicatie.

Naam voor het spel dat in de wereld gespeeld wordt, ook wel "Overtreffertje met bezit" genoemd. Alternatieve namen zijn: "civilisatietje", "maatschappijtje", "rangschikkertje".

Met dit begrip wordt doorgaans de binnensoortelijke parasiet aangeduid, oftewel de gebruiker van andere mensen.

Ook wel "Koningin Kapitaal" genoemd. Het is één van de rollen die in de maatschappij gespeeld worden. In "Dagdromen" staat het er zo:

In het omgaan met deze mensen buiten de maatschappij zien we de druk de maatschappij uitstromen, de civilisatie en de cultuur (het familieleven) binnen. Die druk op de mensen in de maatschappij komt van onszelf vandaan,

• • waar we als Koning Klant het goedkoopste, zoveel mogelijk en de topprestatie bestellen,
  • waar we als Rente Regina sparend en beleggend rente voor ons geld incasseren,
  • waar we als Jan Publiek ons applaus laten horen,
  • waar we als Stemgerechtigde, als Kiezer, ons hokje rood maken.

In een samenvattende tekst, schrijft Jaap waar hij het begrip vandaan haalt:

De mensengebruikerij is lang voor mijn tijd ontstaan. Waar en hoe, dat kan ik me dus niet herinneren. Van horen zeggen over de Noormannen heb ik dat die zich, na enige roofmoordtochten, bij de overwonnen beroofden gevestigd hebben als heren met de overwonnenen als slaven. Zo, maar vast ook wel anders, kan die tweedeling ontstaan zijn, in gebruikers (parasieten) en gebruikten (die voor zichzelf en die parasieten het nodige deden).

In vele teksten komt vervolgens steeds weer terug dat civilisatie feitelijk neerkomt op "een vastgelopen roofmoordtocht". Bijvoorbeeld, in "Natuur, cultuur, civilisatie en beschaving":

Aanvankelijk is elke civilisatie een roofmoordtocht. Dan gaat de beweging eruit en wordt het een slavenhouderij, waarbij de overwonnenen en hun nakomelingen gehouden worden, zoals nu vee.

De mensen in onze “samenleving” zijn slaven in zelfbezit, (1) die onder andere vrijheden die vrijheid hebben, die door de VVD-ers zo wordt toegejuicht: de vrijheid om met – op basis van hun eigendom (vooral hun txaenz) - geleend geld te streven naar het onvoordelig voor de ander, met wie dan ook, diensten te ruilen (werk voor werk). (2) geboeid door de ononderbroken voortdurende, alles overstemmende propaganda. Propaganda die niet uitdrukkelijk zegt waar ze voor is, maar hen aanzet tot gedrag, dat uiting is van de door haar gewenste instelling.

Een onbedoelde optelling van kleine handelingen. In “Organiseren” schrijft Jaap:

Door spontane summatie ontstaan er gebeurtenissen die samengesteld zijn uit de kleine handelingen der enkelingen, maar die de bedoelingen en de macht van die enkelingen ver te boven gaan.

In de latere tekst “Kloosters” heet het:

Mijn leer van de spontane summatie van alles wat gelijkgericht is, is voor wie aan de stand en gang van zaken in de wereld iets trachten te veranderen een droeve leer. Op het eerste gezicht. Bij nadere doordenking is het een heel troostende en hoopvolle leer. Het is een leer die duidelijk maakt dat het doen en laten van de enkeling volledig meetelt.

In “Verhalen” wordt de tekstaanmaker voorgesteld als één van de twee banen van Jaaps onbewuste brein. De andere baan wordt ingevuld door de droomaanmaker. Twee banen betekent dag en nacht werk, waarbij teksten worden gehoord met het geestesoor, dromen worden gezien met het geestesoog. Zie ook het gelijknamige essay "Tekstaanmaker".

Tld is de afkorting voor tolerantistisch liberalistisch democratisme. Jaap doelt er duidelijk op dat hetgeen hij aanduidt niet tolerant, niet liberaal, en geen democratie is.   In "Literatuur en onderwijs" wordt het zo beschreven:

Staatsgodsdienst en staatsideologie (democratisme, bij ons tldisme) zijn volksverlakkende systematiseringen van het (uniek ménselijke?) binnensoortelijk parasiteren.

Marten Toonder’s verhaal “Het monster Trotteldrom” komt er, in het kort, op neer dat de trotten – de bewoners van het eiland Trottel – zelf het monster vormen, waarvoor zij steeds weer in paniek wegvluchten. Als spreekbeeld is Trotteldrom daarom goed te gebruiken voor de beschrijving van allerlei toestanden, waarin enkelingen kritiek uitoefenen op (of, schoppen tegen) een systeem dat zijzelf mede vormen, in stand houden. In “Verlichting van de Woe-Li Meesters” formuleert Jaap het zo: Het grote IETS – de Trotteldrom, om met de term van Marten Toonder te spreken – wordt gevormd door de IETSonderdelen.

Een formule (T x A enz) die uitgesproken wordt als “Tijd maal Aandacht enzovoorts”. In deze afgekorte vorm wordt dit neologisme opgeschreven als één woord. In het gelijknamige opstel legt Jaap uit wat hij ermee bedoelt. Binnen een verhaal wordt het begrip geïntroduceerd in “De schepping van de wereld en het begrijpen van txaenz”. Dit begrip komt ook voor in vele samenstellingen, zoals txaenzbesparing, txaenzverspilling, txaenzroof enzovoorts.

De manier waarop onderwijs op school wordt gegeven, waardoor

• leerlingen beter verkoopbaar worden op de arbeidsmarkt,
• een hoogwaardig arbeidsleger wordt aangemaakt.

In “God, 2009” schrijft Jaap: “Toen ik hier te lande jong was hadden de toen heersende ondernemers de regering bevolen de kinderen, zonder aanzien van de koopkracht van hun ouders, te veerdonckeren (= hun waarde op de arbeidsmarkt op te voeren). Ik kon dan ook 21 jaar dagonderwijs nemen zonder daar één cent voor te betalen.”

Orwelliaanse naam voor het land van de civilisatie, na de oorlog tussen de culturen van Verweggië en Weigerland; zie Jaap’s eigen verzonnen verhaal over de Wereldgeschiedenis. Kort en krachtig luidt het in Verstandië is een naam uit 'Nieuwspraak': Het is de naam van precies het tegendeel. Want, zo verzuchten de wijzen in die civilisatie, wat ‘men’ – dat zijn de toonaangevenden, de beslissers, de leiders – nu juist niet veroorzaakt, is dat de geleerden en onderwijzers zorgen dat de gewone Verstandiërs ‘verstand krijgen van’ hun eigen omgeving.

Het beeld, dat men zich wenst, van iets of iemand. Uiteraard zal het spiegelen van de werkelijkheid aan de, zelf gecreëerde, wensplaat vaak resulteren in een teleurstelling. Zie bijvoorbeeld: “Klonterend begrippenmateriaal”

Afkorting voor: Woord met GebruiksGewoonten. In latere opstellen: wmsgg (zie daar).

Woord Met Slechts GebruiksGewoonte In “Afscheidsbrief” schrijft Jaap: “woorden dus die nergens de naam van zijn, waarbij niets te vinden is om ‘er kennis van te nemen’ er is niets zintuiglijks naast het gebruik van het woord door anderen.”

Woordenboek Nederlandse Taal. Jaap gebruikt de afkorting WNT niet in de betekenis van “Wet normering topinkomens”.

In zijn betoog "Entelechie" schrijft Jaap:

Wij zijn de taal als gereedschap kwijt en hebben daarvoor in de plaats een woordenschat (exacter: een massa woord-begrip-combinaties, wbc’s) die een vuilnisbelt is. Verandering en ontbinding zien we daarin aan het gebeuren.

Bovenstaande lijkt te impliceren dat in Jaap's visie taal verworden is tot een geheel dat als los zand aan elkaar hangt. Daarom is het als (denk)gereedschap niet langer bruikbaar.

Een verouderd gezegde. Het betekent zoveel als: zonder kwade bedoeling, niet opzettelijk, onwillekeurig, zonder er erg in te hebben.